Waldemar Pawlak Waldemar Pawlak
843
BLOG

Zmiana po Olszewskim

Waldemar Pawlak Waldemar Pawlak Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 220

 Ulegając oczekiwaniom komentatorów pytających o okoliczności i uwarunkowania odwołania rządu Pana Premiera Jana Olszewskiego a następnie prowadzenia misji tworzenia rzadu w 1992 roku, odniosę się do spraw politycznych i do słynnych teczek. Pominę poetykę ciekawego filmu Jacka Kurskiego  "Nocna zmiana" opracowanego głównie na bazie materiałów osób (służb) z otoczenia Lecha Wałęsy.

 Rząd pod kierownictwem Premiera Jana Olszewskiego został powołany w 1991 roku także przy poparciu PSL, choć PSL nie wchodziło do tego rządu. Przez ponad pół roku Jan Olszewski obok kierowania rządem prowadził rozmowy nad utworzeniem koalicji większościowej. Zamiar poszerzenia bazy politycznej był widoczny od początku powstania rządu ponieważ wiele stanowisk ministerialnych nie było obsadzonych a zarządzali nimi "kierownicy" ministerstw. Nie będę zajmował się działalnością rządu bo to odrębny temat.

 Koalicję większościową Jan Olszewski mógł stworzyć poszerzając bazę rządu opartą o Porozumienie Centrum (J.Kaczyński), Zjednoczenie Chrześcijańsko Narodwe (Wiesław Chrzanowski) i Porozumienie Ludowe (Gabriel Janowski). Pierwsza możliwość popierana podobno przez J. Kaczyńskiego to koalicja z Unią Demokratyczną (T. Mazowiecki), Kongresem Liberalno Demokratycznym (Bielecki, Tusk) oraz Polskim Programem Gospodarczym (Zbyszek Eysmond) tzw. mała koalicja. Druga możliwość to poszerzenie o Konfederacje Polski Niepodległej (Leszek Moczulski) i PSL. Premier Olszewski nie mogł się zdecydować w ktorą stronę rozbudowywać koalicję. Pojawiły się nawet pogłoski, że np.L. Moczulski otrzymał propozycję nie do odrzucenia.

 Wobec fiaska kolejnych tur rozmów pod koniec maja UD, KLD i PPG zgłosiły wniosek o odwołanie rządu J. Olszewskiego. Tymczasem Sejm na wniosek Janusza Korwina Mikke przyjął uchwałę wzywającą rząd do ujawnienia współpracowników SB pośród posłów i senatorów. Uchwała została niezwłocznie wykonana i Minister Spraw Wewnętrznych Antoni Maciarewicz przesłał do Sejmu (Marszałek i Wicemarszałkowie oraz przewodniczący klubów) "wykaz zasobów archiwalnych MSW". Dodatkowo do Marszałka i Prezydenta wysłano informacje dotyczące Lecha Wałęsy i Wiesława Chrzanowskiego.

Rozmowy o możliwości powołania rządu pod moim kierownictwem rozpoczęły się wcześniej. Patrząc z dzisiejszej perspektywy niewykluczone, że sprawa archiwum MSW była reakcją na informacje o możliwości zmiany rządu. Rozmowy o zmianie rządu były pochodną niekończących się negocjacji koalicyjnych i braku decyzji Premiera Olszewskiego. Ze strony PSL prowadziliśmy je z małą koalicją ale też z KPN. Dyskusja z małą koalicją opierała się na przekonaniu, że potrzebna jest baza społeczna do przeprowadzenia zmian systemowych. Oparcie rządu na środowiskach solidarnościowych reprezentujących środowiska intelektualne i gospodarcze z jednej a z drugiej strony na reprezentacji wsi i rolników, którzy zachowali prywatną własność ziemi wydawało się dobrą bazą do zmian.

 Niestety nie przewidziałem i w PSL nie mieliśmy takiej wiedzy jakie są potencjały zgromadzone w archiwach MSW. Przedstawiciele PSL nie funkcjonwali w służbach. Z jednej strony wiedza o zasobach dla rządu Olszewskiego wydawała się porażająca z drugiej po wyłożeniu na stół "zasobów archwalnych" można było wyobrazić sobie siłę powiązań i zobowiązań. W moim końcowym wystąpieniu po 33 dniach bardzo wyraźnie to powiedziałem, że nie chcę się w tym babrać.

 Ciekawy i warty uwagi jest wpływ tych procesów na rząd i zaplecze polityczne Hanny Suchockiej. Powrócił sentyment solidarnościowy i w koalicji znaleźli się politycy popierający i odwołujący rząd Jana Olszewskiego. Interesujące jest również rozstanie Jana Olszewskiego i Jarosława Kaczyńskiego na tle rozdźwięków wokół tworzenia rządu Suchockiej. Te wydarzenia na długo ustaliły główną oś sporu pomiędzy postsolidarnością i postkomuną, to były ówczesne PO i PiS.

Zmiany nastąpiły po prawie 20 latach. Marzenia UD i SLD ziściły się w LiD (Lewica i Demokraci). To tzw. historyczne pojednanie nie sprawdziło się, bo dla odmiany nie daje się upakować różnorodności w jeden schemat..  Obecna koalicja Platformy i PSL jest pierwszą koalicją rządową przekraczającą rubikon podziałów historycznych. Wychodząc poza schemat, zachowuje różnice a umożliwia współpracę. Paradoksalnie współpraca PiS z SLD w mediach świadczy o tym, że czas zmienia nasze realia i dziś współpraca możliwa jest różnych sprawach i różnych konfiguracjach.

 Sumując odwołanie rządu Olszewskiego było możliwe ponieważ Premier przez ponad pół roku nie zbudował koalicji większościowej. Natomiast "materiały archiwalne MSW" spowodowały dużo zamieszania ale dopiero po latach sprawy lustracji znalazły finał ustawowy. Tu na marginesie lustracja dotyczy byłych współpracowników.  Historia po Olszewskim kilka razy zatoczyła koło i różne służby "moderowały" jej bieg. Może ta opowieść zmniejsza nieco mistykę tamtych wydarzeń ale prawdziwe życie jest zwykle bardziej złożone niż scenariusze niejednego filmu.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura